Laatst was ik in de Verenigde Staten en werd weer geconfronteerd met het gebruikelijke “how are you”, dat altijd naar je toegeslingerd wordt als je iemand tegenkomt. Zelfs mensen die je helemaal niet kent, stellen die vraag met een houding alsof ze in het antwoord geïnteresseerd zijn. Toen het me weer eens een keer in een winkel gevraagd werd door een jongeman achter de kassa, die er niet al te dom uitzag, vroeg ik hem wat ik eigenlijk verondersteld werd daarop te antwoorden. Hij was met stomheid geslagen. En nog steeds weet ik niet wat ik er op moet antwoorden. Want dat zou ik toch heel graag weten.
Ook in Nederland begint “hoe gaat het” behoorlijk op te rukken. Ook hier wordt de vraag gesteld door mensen waarvan ik mij niet kan voorstellen dat ze in het antwoord geïnteresseerd zijn. Maar wat voor antwoord kun je eigenlijk geven ? Meestal mompel je maar iets van goed. Daar wordt dan verder niet op gereageerd, maar is dat wel een goed antwoord ? Het is toch maar heel zelden dat het helemaal en integraal goed gaat. Anderzijds is nu ook weer niet zo dat je elke willekeurige vreemde direct wilt confronteren met een minder enthousiast antwoord. Als je namelijk reageert met zoiets als het gaat wel, dan weet de andere partij meestal weer niet wat hij daar op moet zeggen.
Een mooi voorbeeld om deze geweldige oppervlakkigheid te illustreren was het volgende voorval. Aan het begin van mijn carrière, in de tijd dat ik nog een promising youngster was, stond ik eens in de lift met de voorzitter van de Raad van Bestuur van een, in die tijd, vooraanstaand industrieel concern. Het was zo’n chic de friemel meneer die zich beter voordeed dan hij in werkelijkheid was. Hij probeerde zijn illustere voorganger te imiteren, die oprecht in mensen geïnteresseerd was. Terwijl wij samen in de lift stonden vroeg hij mij: “hoe gaat het met u, meneer Kooymans ?” Ik heet helemaal geen Kooymans en antwoordde de man in een bui van balorigheid: “kloten, meneer V.” Waarop hij opmerkte: “goed zo, fijn om te horen.” Ik moest er altijd aan denken als de man, zwaar aan zijn pijp lurkend, vol gespeelde interesse luisterde naar de business plannen die hem ontvouwd werden. Hij is niet erg lang aan het bewind gebleven, want ook zijn antwoorden op de businessplannen waren niet adequaat. Maar dit geheel terzijde.
Misschien moeten we de vraag “hoe gaat het” voortaan maar achterwege laten. De oppervlakkigheid van de vraag en de kennelijke desinteresse in het antwoord zou dat wat mij betreft rechtvaardigen. Als je dan toch iets van interesse in je medemens moet tonen, dan lijkt het me beter om voortaan maar te vragen: “hoe is het met je dinges”. Je kunt dan alle kanten uit. Als je zegt goed, dan is dat prima voor de vraagsteller en hij hoeft er verder ook niet op te reageren want het gaat goed met je dinges. En als het slecht gaat met je dinges hoeft ook niemand daar verder over uit te wijden, want dat hoeft niet eens erg te zijn. En mocht je meer toelichting willen geven dan heb je tal van varianten beschikbaar: je schoonmoeder, je prostaat, je gegeneraliseerd levensincompetentiesyndroom etc. etc. Mogelijkheden te over. Sterker nog, je kunt nog heel veel plezier beleven aan het beantwoorden van die vraag. Al is het alleen maar omdat je alleen zelf het antwoord begrijpt.
Peter Tersteeg
PS de illustratie is een foto van een kunstwerk van Pieter Slooten, doctor in de natuurkunde.