Sommige mensen zijn zo stellig in hun beweringen dat je er bepaald niet bien van wordt. Die mensen hebben ook vaak een eigen mening. Ze weten dan wel niet waar het over gaat, maar een mening hebben ze wel. Een eigen mening zelfs. Ze weten alles zo verschrikkelijk zeker. Twijfel bestaat niet. Ze zullen zich nooit afvragen of wat zij als zwart zien ook zwart is. Of omgekeerd. Op de manier zoals Wittgenstein daar zijn gedachten mee relativeerde.
Ik snap dat allemaal niet zo goed en vond het daarom nodig om te rade te gaan bij Bert Bokhoven, de onbekende filosoof. Temeer daar Bert met zijn vrijwel ongelimiteerde kennis bij voortduring geconfronteerd wordt met mensen die zich aanmatigen het allemaal beter te weten dan Bert. Schande ! Maar het deert Bert niet. En toen ik Bert eens vroeg wat hij allemaal vond van die zekerheden, verwees hij mij onmiddellijk op het gedachtegoed van Multatuli.
Multatuli die tot het inzicht was gekomen 'niets is zeker, en zelfs dat is niet zeker'. Woorden die menigeen zullen aanspreken. Want onze wereld is veranderd. oude normen en waarden verbleken. En dat veroorzaakt nieuwe onzekerheid. De onzekerheid van stabiliteit heeft plaatsgemaakt voor de zekerheid van instabiliteit. En wat is zekerheid nog ? We manipuleren met cijfers om zekerheid te suggereren. We creëren zekerheidsvoorzieningen als WAO, WW etc. Maar toch zijn we ons steeds meer onzeker gaan voelen. Want wie veel zekerheden heeft kan veel verliezen.
Omgaan met (on)zekerheden. Dat was ondernemen altijd al. Maar het eens zo heldere decor is een labyrint geworden. de enige zekerheid die we hebben is de uitgang. Bovendien hebben we ontdekt dat we niet alleen zijn in het labyrint. Het is er overvol. Dat betekent dat we moeten vechten om snel en heelhuids de uitgang te bereiken. Net iets beter zijn, net iets slimmer zijn. Soms ten koste van de ander. Anders worden we onder de voet gelopen.
Doorgaan en leren omgaan met (on)zekerheden. Afzien en zekerheden durven loslaten. Net als Columbus, die de platte aarde rond maakte ! Net als Galilei, die de aarde om de zo liet draaien ! Omgaan met (on)zekerheden. Aanpassen aan voortdurende veranderingen. Daar zullen we aan moeten wennen. Maar zou het dan toch nog kunnen dat alles wat wij zwart zien, wit is ? Of toch omgekeerd ? Een passende gedachte van Wittgenstein.
Peter Tersteeg